Internetowa inwigilacja 6 – adres IP
„Gdzie mieszkasz?”
Wpis z serii Internetowa inwigilacja
W pierwszym, drugim i piątym wpisie z „Internetowej inwigilacji” wałkowałem sprawę nagłówków HTTP – informacji, które ujawniamy za każdym razem, kiedy wchodzimy na jakąś stronkę. Czegoś w rodzaju „etykiety” na przesyłce pocztowej.
Do tej pory wszystkie te informacje dało się zmieniać, zwykle bez większych konsekwencji. Teraz natomiast czas na coś wredniejszego, bo niezbędnego do sprawnego działania internetu.
To adres IP. Ciąg znaków, który pozwala określić naszą przybliżoną lokalizację.
Spoilery!
Niektóre obrazki z tego wpisu to przeróbki paneli z mangi Kengan Ashura (o ironio, ekranizowanej na besztanym tu Netfliksie).
Jeśli planujecie ją czytać albo oglądać adaptację, to uwaga na spoilery z późniejszej walki.
Wprowadzenie
Przykładowe adresy IP wyglądają tak:
2001:db8:0:1230:0:567:8:1
Źródło: Wikipedia.
W przeciwieństwie do niektórych poprzednich wpisów, nie zrobię tutaj interaktywnej demonstracji i nie pokażę Wam, jak wygląda Wasz.
To dlatego, że nie mam dostępu do serwera, na którym znajdują się pliki Ciemnej Strony. A bez niego nie mam jak sprawdzić IP – chyba że bym przesyłał Wasze informacje jakiejś obcej stronie. Czego nie planuję 
Aby sprawdzić, jaki macie adres IP i jakiemu rejonowi on odpowiada, możecie wejść na stronę wyszukiwarki DuckDuckGo i wyszukać hasło ip address (tu gotowy link, jeśli nie chce się Wam wpisywać).
Jestem Szwedem! Dzięki przeglądarce Opera. Będzie o tym w dalszej części wpisu.
Można też sprawdzić dokładniejsze informacje przez stronkę IPlocation. Poza miejscem mówi mi między innymi, od kogo mam internet (Orange).
Na szczęście, kiedy korzystam z mobilnego internetu, lokalizacja jest ogólna – u mnie trafna co do województwa, ale umieszcza mnie w mieście oddalonym o 15 km. Uff.
Poza tym w wielu przypadkach (zwłaszcza gdy korzystamy z mobilnego neta) adresy IP nie są przypisane na stałe. Co pewien czas dostajemy nowy.
Czy mimo tych ograniczeń ktoś może użyć adresu IP przeciwko nam? Spójrzmy na dwa rodzaje możliwych adwersarzy:
-
Państwo
Być może obiło Wam się o uszy „policja namierzyła kogoś po adresie IP”.
Służby państwowe mogą zwrócić się do dostawców internetu i zebrać więcej danych niż inne podmioty. W ich rękach adres IP jest dużo groźniejszy, pamiętajmy o tym.
Ale w tym wpisie nie skupię się na nich. -
Firmy i osoby prywatne
Nie mają chodów u dostawców internetu, więc ich możliwości są ograniczone.
Mimo to mogą nas trollować, blokować albo identyfikować (tzn. ustalać, że różne konta należą do jednej osoby). To głównie temu poświęcę wpis.
Przejdźmy do przykładów użycia adresu IP przeciwko nam.
Przykład stalkerski
Wyobraźcie sobie, że piszecie na anonimowym czacie, nikogo nie znacie. I nagle ktoś Wam mówi, że wie z jakiego jesteście miasta. Przestraszeni?
Dokładnie taka historia spotkała pewną osobę z Reddita, korzystającą z Omegle – aplikacji do wideorozmów .
Jak do tego doszło? Nie wiemOtóż Omegle pełni tylko rolę „swatki”. Po wylosowaniu pary ludzi łączy ich ze sobą. Zaczynają przesyłać informacje bezpośrednio między swoimi komputerami, a nie przez serwery Omegle (to tzw. połączenie peer-to-peer).
Ale podczas takiego bezpośredniego przesyłania ludzie wysyłają również swoje adresy IP.
Jeśli ktoś ma odpowiedni program, to może taki adres odczytać. A stąd już tylko krok do ustalenia, w jakiej okolicy ktoś mieszka. I do udanego trollingu.
Czy jest się czego bać? Kiedy już znacie sztuczkę, to wiecie że nie. Na podstawie samego IP nikt nie pozna dokładniejszej lokalizacji niż miasto.
Będzie dobrze! O ile z zaskoczenia nie dacie się pociągnąć za język i nie zdradzicie więcej szczegółów.
Uwaga
Warto przy tym pamiętać, że są inne, bardziej zaskakujące sposoby na ustalenie Waszej lokalizacji. Choćby metadane w zdjęciach, o których już pisałem.
Dlatego, gdyby taki troll z wideorozmowy poprosił o zdjęcie, to go nie wysyłajcie. Albo pamiętajcie, żeby usunąć wcześniej metadane GPS-a.
Przykład korporacyjny
Większe organizacje są bardziej upierdliwe niż trolle.
Patrząc na nasz adres IP, mogą różnie nas traktować w zależności od naszej lokalizacji. Ta praktyka to tak zwany geo-fencing (od fence, czyli płotu) albo geo-blocking.
Czasem używają tej metody do wprowadzania dyskryminacji cenowej (to termin z ekonomii, a nie moje wyrzuty!). Osobom z pewnych krajów każą płacić więcej za ten sam produkt.
Na terenie Unii wprowadzili trochę przepisów walczących z geo-blockingiem, więc jako konsumenci mamy choć odrobinę ochrony.
Ale z zakazów są zwolnione niektóre organizacje, między innymi serwisy streamingowe. Takie jak Netflix.
Ze względu na umowy z wytwórniami, Netflix udostępnia różnym krajom świata odmienne repertuary.
Prosta sytuacja: chcemy obejrzeć z Polski jakiś film, na przykład klasykę kina. Netflix nie chce, żebyśmy go obejrzeli. Walka!
Możemy używać innej przeglądarki, internetu telefonicznego, hotspota na dworcu, komputera z biblioteki… Nie ma to znaczenia. Netflix po IP zawsze pozna Polaka. Zablokuje wszystko.
Nasz adres IP jest nam kulą u nogi. Co zrobimy?
A może by go zmienić?
Czy się da? Oczywiście, w końcu to nasz komputer go wysyła! Możemy w nim zmieniać co chcemy, również adres IP.
…Tylko że to nie ma sensu.
Pamiętajmy, że internet jest jak sieć placówek pocztowych. Adres IP to odpowiednik adresu nadawcy na listach i paczkach.
Co by się stało w prawdziwym życiu, gdybyśmy wpisali jakieś bzdury jako adres nadawcy? Nasza przesyłka pewnie by dotarła do odbiorcy, ale nie mielibyśmy szans dostać żadnej odpowiedzi.
Ciekawostka
A czy dałoby się, podając fałszywy adres IP, wysłać komuś na komputer stronkę, której nie zamawiał? Jak pizzę w czasach gimbazy?
Z tego co znalazłem – nie 
W przypadku internetu różne „punkty przesiadkowe” po drodze mogą odsiewać ruch spoza wybranych adresów IP. Nie mamy pewności, czy przesyłka ze zmyślonym adresem w ogóle do kogoś dotrze.
Kolejna przeszkoda: komunikacja często musi być dwustronna. Przy pierwszym kontakcie obcy serwer odeśle nam tylko minimum danych, a nie całą stronę.
Nie możemy podać fikcyjnego adresu. Ale jeśli podamy nasz prawdziwy, to nas dyskryminują. Co zrobić?
Rozwiązanie, kiedy nad tym pomyślimy, jest całkiem logiczne. Wyobraźmy sobie inną sytuację z życia.
Chcemy zwrócić się z pewną prośbą do kogoś, kto bardzo nie lubi Polaków. Jeśli dostanie list z Polski, to go wyrzuci do kosza. Przyjmuje tylko przesyłki z Ameryki.
Co byśmy zrobili w prawdziwym świecie? Można znaleźć pośrednika.
Ktoś znajomy z USA (albo opłacona osoba) przyjmie nasz list, wyjmie go z koperty polskiej i przełoży do amerykańskiej, prześle do adresata.
Dokładnie to samo robimy w świecie wirtualnym. Znajdujemy pośrednika, który przekazuje informacje od nas ze swoim IP.
W świecie komputerów takiego pośrednika nazywamy serwerem proxy.
Oprócz tego może słyszeliście o czymś takim jak VPN? Zasadniczo VPN to proxy z odrobiną bajerów. Jeszcze je kiedyś omówię dokładniej.
Póki co pamiętajmy: dopóki mowa wyłącznie o maskowaniu adresu IP, to VPN i proxy są dokładnie tym samym.
Druga próba!
Ciekawostka
Słowo proxy wydaje się dość egzotyczne, bo ma korzenie łacińskie. Ale dosłownie oznacza pośrednika. W języku angielskim to pojęcie ogólniejsze, niekoniecznie informatyczne. Określa się nim m.in. przedstawiciela prawnego.
Czasem, mimo użycia pośrednika, można jednak się naciąć. Z jakiegoś powodu Netflix rozpoznał, że próbujemy się przemknąć.
Jak to robią? Otóż pula adresów IP jest ograniczona. Nawet największym potentatom w maskowaniu IP kiedyś się wyczerpią.
Korporacje mogą śledzić, z jakich adresów IP logują się odwiedzający. Zorientować się, że z pewnych adresów korzysta wiele różnych kont. I dodać takie adresy na czarną listę.
Kiedy potem przyjdą wymuskani kontrolerzy z Hollywood i zapytają Netflixa: „Jak tam zgodność z naszą umową? Nie obejrzą tego filmu Polaki-biedaki bez licencji?”, to Netflix może odpowiedzieć: „Wszystko zgodne, blokujemy ich! Przelew prosim”.
Na szczęście firmom nie zawsze się opłaca wojna totalna z „ukrywaczami IP”.
Jeśli będą zbyt zajadle blokować i przypadkiem nie przepuszczą potencjalnych klientów, to stracą.
Dlatego dobór pośrednika jest kluczowy – powinien być na tyle duży, żeby mieć rezerwy na wypadek blokowania… albo na tyle mały, żeby Netflix go przeoczył.
Zmiana IP w praktyce
Skoro liznęliśmy trochę teorii, to czas na praktyczny przykład.
Nie wezmę do niego Netflixa, bo to akurat grubszy zwierz. Za dużo czynników może mieć wpływ na to, czy ominiemy blokadę.
Zamiast tego spójrzmy na inną, drobniejszą stronę – amerykańską gazetę Orlando Sentinel.
Jeśli spróbujemy ją odwiedzić z polskiego IP, zobaczymy taki komunikat:
Źródło: Orlando Sentinel, gdy mamy europejskie IP.
Oczywiście “We continue to identify…” trwa już od lat 
Dlaczego strona nie wpuszcza Europejczyków?
Bo w Europie wprowadzono GDPR (u nas znane jako RODO), przepisy regulujące przetwarzanie danych osobowych. Firmy w USA często są maksymalnie wścibskie i opierają swoją działalność na reklamach śledzących.
Żeby nie dostać kary, niektórzy właściciele stronek z USA całkiem zablokowali Europę. Pewnie i tak nic im nie groziło, ale w krainie pozwów ludzie są wyczuleni.
No ale nie będzie nam Wujek Sam mówił, jak mamy żyć! Mój tajemniczy kolega sprawdził kilka prostych sposobów na ominięcie blokady.
VPN zintegrowany z Operą
Przeglądarka Opera ma bardzo przyjazną opcję łączenia się przez VPN.
Zagram w otwarte karty – ten VPN jest bardzo nisko oceniany, ma miejsce 76 na 78 na jednej stronce porównującej.
…Tylko że największą krytykę zbiera za brak bajerów, szyfrowania, mało regionów do wyboru:
And to top it all off, it’s not even a VPN.
It’s a proxy misrepresenting itself.
Which means there is no encryption, no tunneling, no protection, and no device support.
Ale my tu chcemy go użyć tylko do ukrycia europejskiego IP. I niczego więcej.
Póki ta funkcja działa, niska ocena nie stanowi przeszkody.
Poza tym ten VPN jest darmowy i bardzo prosty w obsłudze. Dlatego to właśnie jego kolega wziął na pierwszy ogień.
Aby użyć VPN-a, najpierw pobieramy Operę z oficjalnej strony. Instalujemy jak każdy inny program.
Potem wchodzimy w ustawienia Opery i tam zaznaczamy odpowiednią opcję.
Od teraz w górnej części ekranu, na lewo od paska, zobaczymy ikonę z napisem VPN.
Po kliknięciu w nią najpierw wybieramy opcję u góry, żeby naszego VPN-a włączyć (ikonka przyjmie niebieski kolor).
Poza tym z listy rejonów na dole wybieramy ten, który nam pasuje. W tym przykładzie obie Ameryki.
Dla pewności możemy jeszcze sprawdzić na jakiejś stronce, takiej jak wspomniane na początku DuckDuckGo albo IPlocation, czy wykrywa nam lokalizację gdzieś w USA.
Jeśli z naszym nowym IP spróbujemy odwiedzić Orlando Sentinel, to zamiast komunikatu dla europejskich biedaków zobaczymy sam portal.
Taki ładny, ‘merykański 
We are living in America!
Na pytanie, czy warto było (szaleć tak), musimy odpowiedzieć sobie sami.
Tor Browser
Jeśli regiony oferowane przez Operę są dla nas zbyt ogólne, kolejną możliwością jest Tor Browser (przeglądarka oparta na Firefoksie).
To rozwiązanie nieco bardziej pracochłonne niż poprzednie (bo wymaga dopisania jednej linijki w jednym pliku). Ale daje dużo więcej możliwości.
Tor, czyli skrót od The Onion Router. Cebulowy router. Nazwa zobowiązuje, bo jest całkiem darmowy.
Tor to właściwie cały protokół, metoda działania. Jego główną siłą jest specjalny sposób, w jaki łączy się z siecią. Robi to z grubsza przez puszczanie danych przez losowe serwery, żeby utrudnić wykrycie ich źródła.
Efekt uboczny? Kończymy z innym IP niż na początku. Na razie wykorzystamy tylko tę właściwość, a w przyszłości Tor otrzyma dokładniejszy wpis. Zasłużył.
Pobieramy Tora z oficjalnej strony i instalujemy jak każdy inny program. Uruchamiamy.
Przy każdym uruchomieniu Tor daje nam inną „tożsamość”, czyli m.in. przydziela losowy adres IP z puli. Aby wymusić nowe losowanie, możemy kliknąć ikonę w górnym prawym rogu.
Mój kolega trafił jednak na problem! Losując dla siebie adresy IP, cały czas dostawał europejskie. W innym wypadku by mu to nie przeszkadzało, ale tym razem cała Europa była zablokowana.
Żeby uniknąć tego problemu, można wymusić dobór serwerów końcowych (a więc IP) z konkretnego kraju.
W tym celu musimy choć raz uruchomić Tora (żeby stworzył sobie foldery).
Następnie znajdujemy w jego folderach plik o nazwie torrc. Według oficjalnej strony powinien być w takich miejscach:
- Na Windowsie i Linuksie:
Browser/TorBrowser/Data/Tor. - Na MacOS:
~/Library/Application Support/TorBrowser-Data/Tor
(przy czym folder Library jest ukryty).
Otwieramy plik torrc w zwykłym notatniku i wklejamy na dole linijkę:
…Po czym zapisujemy zmiany.
Cały proces, razem z listą kodów dla różnych krajów, opisano również w tym zarchiwizowanym wpisie.
Czy to działa? Jeszcze jak!
Orlando Sentinel odwiedzony przez Tora z amerykańskim IP.
Uwaga
Losowość jest siłą Tora. Robiąc tę zmianę, którą tu opisałem, ograniczamy się do serwerów z USA, więc nieco osłabiamy swoją ochronę.
Dlatego, jeśli kiedykolwiek będziecie chcieli użyć Tora do zyskania anonimowości, to pamiętajcie o usunięciu tej jednej linijki (dla pewności możecie to zrobić od razu po użyciu, żeby nie zapomnieć).
Przeglądanie z Torem ma parę wad:
-
Wszystko w nim działa wolniej.
Nic dziwnego, bo ruch musi przejść przez wiele serwerów. Zwykłe przeglądanie działa, ale bez mocnego internetu raczej nie postreamujemy filmów.
- Niektóre strony już poznały pulę serwerów Tora i je blokują.
- …A niektóre z góry zakładają, że Tor = hakerzy i rzucają kłody pod nogi (Captche, dodatkowa weryfikacja itp.).
Inne VPN-y
Jeśli mały wybór regionów u Opery albo powolność Tora są dla Was przeszkodą, to pozostają popularniejsze VPN-y.
Zastanawiałem się, czy w ogóle o nich wspomnieć.
Przede wszystkim VPN-y zasługują na osobny wpis, i to nie całkiem pozytywny.
Obecnie przeszły do mainstreamu, a ich reklamy potrafią robić wodę z mózgu i obiecywać niestworzone rzeczy. Sugerując m.in. że chronią przed jakimiś hakerami.
Fajną, rzeczową krytykę z nutą parodii znajdziecie np. w tym filmiku. Albo w tym wpisie.
Poza tym wśród dostawców VPN-ów nie brak szemranych firm, czasem oferujących własne aplikacje. A te potrafią być poziom wyżej w zbieraniu danych niż metody z „Internetowej inwigilacji”.
Na szczęście jeśli chodzi nam tylko o zmianę IP, możemy wybrać dowolnego VPN-a. Jakiego tylko chcemy. Płatne, darmowe… Obojętne! Byle nie wymagały instalowania czegoś podejrzanego.
Nie będę polecał niczego konkretnego, żeby Was w coś nie wkopać.
Jeśli naprawdę nie pasuje Wam ani Opera, ani Tor, to poszukajcie na własną rękę. Na przykład na podforum o prywatności na Reddicie albo na HackerNews. Tam jest sporo faktów i szczerych opinii.
Subiektywna rada: jak duża by nie była pokusa i wygoda, nie wierzcie VPN-om i nie róbcie z nich stałych lokatorów. Używajcie ich jak narzędzi. Tylko wtedy, kiedy trzeba zmienić IP.
Podsumowanie
Wiemy teraz, jak łatwo i za darmoszkę ukrywać prawdziwy adres IP. Może będziemy w stanie w końcu obejrzeć upragniony film.
Powoli kończymy też omawiać, jakie informacje wysyła domyślnie nasza przeglądarka. Jeśli śledziliście poprzednie wpisy, to widzicie że:
- Był referer, user agent i parametry w linkach.
Rzeczy mogące zdradzać o nas ciekawe informacje. Ale często łatwe do zmiany. - Teraz był adres IP. Trudniejszy do zmiany, ale sam w sobie nie mówiący zbyt wiele.
Na deser zostały nam pliki cookies. Identyfikujące nas jednoznacznie, do tego często niemożliwe do usunięcia (bez nich nie skorzystamy ze stron jako zalogowani użytkownicy).
To taki odpowiednik identyfikatora noszonego na smyczce (w korpojęzyku: badge’a).
Z nimi to dopiero można robić cuda inwigilacji! Zresztą sami zobaczycie w kolejnym wpisie.
Był to wpis z serii Internetowa inwigilacja