Biotechnologiczne farmy... trolli
Własne źródła, własne trolle. Własna prawda.
To wpis, który rozrósł się w całą miniserię na temat Monsanto – koncernu produkującego różne rzeczy związane z rolnictwem. Kto chce, ten może poczytać moje poprzednie wpisy (na temat ich działalności chemicznej i biotechnologicznej). Będę do nich parę razy odsyłał, ale zasadniczo ich znajomość nie jest konieczna.
Uwaga
Tak jak podkreślałem w poprzednich wpisach – nie poruszam tu kwestii bezpieczeństwa produktów i nie próbuję zmienić niczyjego zdania w tej kwestii. Nie jestem też związany z żadnymi aktywistami.
Sam nie wierzę w bezpośrednią szkodliwość roślin GMO dla zdrowia. I od kilku wpisów staram się oddzielać technologię (która może mieć swoje zalety) od niektórych propagujących ją firm, które mają sporo za uszami. Tak będzie również tutaj.
Tym razem spojrzymy na działalność firm biotechnologicznych w internecie. Będzie głównie o Monsanto, ale nie tylko, bo wiele koncernów dzieli między siebie podwykonawców.
Temat mediów społecznościowych, analizy danych i mapowania powiązań jest mi bliski, co stali czytelnicy już wiedzą. Kiedyś opublikowałem choćby poradnik po walce z dezinformacją rosyjską.
Biorąc pod lupę Monsanto, odkryłem że też mają coś w rodzaju własnej farmy trolli. A właściwie potwierdziłem jej istnienie, bo informacje już od dawna krążyły po internecie. Mam nadzieję, że mój wpis wniesie coś nowego w temat, pokazując korporacyjną dezinformację od strony analitycznej.
Aha, i zwrotu „farma trolli” używam całkiem świadomie.
Nie mam na myśli czegoś w stylu: „prowadzą marketing, który mi się nie podoba, więc ich zwyzywam”. Nie; pod względem agresywności, języka oraz form manipulacji naprawdę zasługują na to miano. Sami zobaczycie.
Zobaczymy też inny smutny fakt, ogólniejszy niż Monsanto czy nawet branża biotech: niektórzy próbują oderwać słowo „nauka” od sceptycyzmu i krytycznego myślenia. Robiąc z niego pusty slogan reklamowy. Postawię się temu.
Spis treści
- Trójca z YouTube’a
- Streszczenie poprzednich wpisów
- Monsanto w internecie
-
Częste motywy w komentarzach
- „Monsanto już nie ma”
- „Nie jesteśmy trollami”
- Zwykła agresja
- Diagnozy psychiatryczne
- „Glifosat mniej szkodliwy niż sól kuchenna”
- „Nauka to my, przeciwnicy są antynaukowi”
- „Krytycy to fani teorii spiskowych”
- „Cudowny indyjski bakłażan”
- Ośmieszanie IARC
- Rolnictwo ekologiczne – whataboutism i chochoły
- „Prawnicy to szczury, ława przysięgłych się nie liczy”
- „Bez GMO będzie głód”
- „GMO sposobem na kryzys”
- Krótko o innych portalach
- Polski YouTube
- Na przekór trollom
Porada
Wpis jest dość długi i nie każdy go pewnie przeczyta za jednym zamachem, można sobie dzielić.
W razie czego jego części są w miarę niezależne – fragment o linkach warto przeczytać razem z omówieniem powiązanych stron. Zaś fragment o narracji to luźne przykłady, które można odwiedzać w dowolnej kolejności.
Trójca z YouTube’a
Całą sprawę odkryłem niejako przypadkiem. Szukając informacji o Monsanto, zajrzałem na YouTube’a. Lubię czytać komentarze, więc je rozwinąłem.
Tam zobaczyłem osobę, która dość aktywnie walczyła z osobami krytykującymi koncern. Do tego stopnia, że zostawiła kilkanaście różnych komentarzy, wraz z linkami, nie odpuszczając żadnemu krytykowi.
A ponieważ takie zachowanie bardziej mi pasowało do internetowego trolla niż zwykłego Kowalskiego, zacząłem zaglądać do innych filmów i zapisywać komentarze. Okazało się, że cała sprawa jest znacznie większa, niż mi się wydawało.
Takich nietypowych kont analizowałem pięć, z czego wyróżniają się trzy. Będę podawał tylko same ich imiona: Popeye, Duke i David. Łącznie dodali prawie 3500 komentarzy na 34 analizowanych przeze mnie stronach. Zdecydowanie najbardziej aktywny jest Popeye, mający ich na koncie 1977. David dodał 885, a Duke 531.
Ciekawostka
W komentarzach można też znaleźć nawiązania do innego konta, o mało mówiącej nazwie zaczynającej się od dnc. Wiele jego komentarzy zostało usuniętych i pozostało ich w moim zbiorze tylko 5. Jest za to całkiem sporo kierowanych do niego odpowiedzi zwykłych użytkowników. Patrząc po tych odpowiedziach, konto tworzyło bardzo podobne treści jak reszta.
Stworzone przeze mnie pliki, w tym listę wszystkich komentarzy, linki oraz wykresy, znajdziecie w osobnym repozytorium.
Aktualizacja: od marca 2023 roku w repozytorium jest również skrypt Pythona, ktorego użyłem do swoich analiz. Zapraszam do weryfikowania wyników, albo i wyłapywania innych nietypowych kont 
Linki do stron
Komentarze naszej ekipy, oprócz tekstu, zawierają nieraz linki. Całkiem sporo linków. Szczególnie ciekawe strony docelowe wyróżniłem kolorem:
To oczywiście tylko średnio czytelna miniaturka. Plik w lepszej jakości, w formacie SVG, znajdziecie tutaj.
Każda elipsa na schemacie to jedna strona internetowa. Jeśli elipsy są kolorowe i mają ten sam kolor, to znaczy że należą do tej samej domeny – jak youtube.com. To jej odpowiadają czerwone elipsy po lewej.
Każda strzałka to jeden link prowadzący do jakiejś strony.
Kolor strzałki wskazuje osobę linkującą. Czerwone to Popeye, żółte to David, niebieskawe to Duke. Fioletowe to znacznie mniej aktywne konto zaczynające się od słowa Peer.
A czym są te strony po prawej, które wyróżniłem różnymi kolorami? To te, które należą do ciekawych osób i organizacji:
- Genetic Literacy Project (127 linków),
- Cornell Alliance for Science (21 linków),
- Risk Monger, dwie domeny (9 linków),
- GMO Answers (5 linków),
- Monsanto i Monsantoblog.eu (4 linki),
- Biofortified (2 linki),
- ACSH (2 linki).
Dokładniej omawiam je w osobnym mikrowpisie, do którego jeszcze odeślę.
A pod jakimi filmami konta podrzuciły najwięcej linków? Zdecydowanie przodują tu dwa; to te „emitery” w dolnych rzędach czerwonych elips:
- W pierwszym z tych filmów znany astrofizyk, Neil deGrasse Tyson, mówi o bezpieczeństwie GMO. Ta sama osoba użyczyła potem głosu w filmie Food Evolution, promującym nową wizję rolnictwa.
- Drugi film to TED Talk niejakiej Pameli Ronald, poświęcony zaletom modyfikowania żywności. O tej osobie również wspominam we wpisie pobocznym.
Konkretne tożsamości
Każda osoba z trójcy ma swoją tożsamość. Łączy ich to, że komentarze piszą rzekomo całkiem hobbystycznie, motywowani chęcią obrony nauki. Pozwólmy im się przedstawić:
Farmer David twierdzi, że jest religijny i do takich osób czasem próbuje trafiać:
Zresztą mocno się w tym powtarza. Słowa trying to take away his blessings pojawiają się w pliku 12 razy 
Popeye z kolei za religią nie przepada.
Mimo wszystko cała trójka dziwnym trafem się dogaduje i nie ukrywają, że się znają:
Źródła (kliknij, żeby rozwinąć)
Streszczenie poprzednich wpisów
Patrząc na naszą trójcę, możemy się zastanowić – może to naprawdę po prostu aktywni użytkownicy? Często piszą o Monsanto – czy ta firma już kiedyś zrobiła coś, co by sugerowało, że byliby zdolni do tworzenia sztucznego ruchu? A osoby, które nie czytały poprzednich wpisów, mogą zapytać: czym w ogóle jest?
Dlatego przyda nam się minimum kontekstu z poprzednich wpisów. Nie musicie ich znać, choć zachęcam do lektury; tutaj streszczę najważniejsze fakty.
Monsanto, gwiazda komentarzy, to duża firma tworząca produkty dla rolnictwa. W 2018 roku została przejęta przez firmę Bayer AG, międzynarodowe korpo z Niemiec.
Jednym z ich głównych produktów są pestycydy, czyli substancje służące do walki za szkodnikami. Do tej grupy należą herbicydy (przeciw chwastom) oraz insektycydy (przeciw owadom). Najbardziej znanym herbicydem jest Roundup. Jego najważniejszym składnikiem jest glifosat.
Wokół pestycydów pojawiły się spore kontrowersje. Nie będę osądzał, czy słuszne, ale zapamiętajmy je sobie:
-
Europejska agencja IARC zaliczyła glifosat do grupy substancji prawdopodobnie rakotwórczych. Co doprowadziło do tego, że Monsanto dość ostro z nimi walczyło, na różne sposoby. Wniosek: nie lubią IARC.
-
Poza tym Bayer przegrał w USA kilka procesów sądowych wytoczonych przez osoby, które oskarżały ich o to, że Roundup spowodował u nich raka. Wniosek: nie lubią pozwów zbiorowych.
-
Na Hawajach ludzie walczyli o to, żeby koncerny chemiczne (testujące tam różne produkty) były przejrzyste i informowały o tym, czym i kiedy chcą pryskać. Były protesty i batalie sądowe. Wniosek: Monsanto nie lubi niektórych Hawajczyków.
Innym ich produktem są rośliny genetycznie modyfikowane. W Europie ich uprawa jest zakazana (z pojedynczymi wyjątkami), za to w USA zdominowały rynek.
Co ciekawe – choć mogą nam się kojarzyć z poczciwymi, ulepszonymi roślinami, dość rzadko trafiają wprost na talerz. Większość idzie na etanol, paszę dla zwierząt, ewentualnie zapychacze (emulgatory, syrop glukozowo-fruktozowy).
Najczęstszą modyfikacją genetyczną jest u nich odporność na herbicydy. Monsanto często sprzedaje zestawy, nazywane przez nich crop systems – środek chemiczny oraz nasiona odporne na tenże środek.
I to w sumie tyle z przypominajek!
A drugie pytanie, wychodzące poza moje poprzednie wpisy – czy ta firma byłaby zdolna do skoordynowanych działań w internecie? Odpowiedź: tak, jak najbardziej. Spójrzmy na ich metody.
Monsanto w internecie
Własny dział analiz
Co ciekawe, Monsanto miało własny dział wywiadowczy. Nazywali go w wewnętrznych mailach fusion center, co w żargonie szpiegowskim jest swoistym centrum analiz. Miał zbierać informacje o konkretnych, niewygodnych dla firmy osobach.
Przykład? Neil Young, znany muzyk rockowy. Nie lubił tego, co Monsanto uczyniło ze wsiami w USA i wydał całą płytę Monsanto Years, zawierającą sporo krytyki.
Krótko po tym odezwał się do niego autor pewnego krótkiego dokumentu filmowego, Seeding Fear (na temat nacisków prawnych, jakie stosowało Monsanto wobec rolników). Neil, mocno popierając przekaz, użyczył mu swojej piosenki i zaczął promować dokument w mediach społecznościowych
A Monsanto mocno się temu przyglądało. Jak się okazuje, analizowali zasięgi w social mediach, jakie miały różne publikowane treści. Porównywali to z wartościami w sezonie ogórkowym i na tej podstawie decydowali, czy kontrować.
Wybaczcie jakość, taka była w dokumencie.
A jak taka kontra mogła wyglądać? Stworzyli między innymi stronę internetową wymierzoną w farmera, bohatera minidokumentu. Z kolei w przypadku Neila Younga ich dział prawny czekał w gotowości, na wypadek gdyby zechcieli go pozwać.
W sprawie wypowiedziało się nawet Electronic Frontier Foundation, zajmujące się nadużyciami w świecie cyfrowym. Skrytykowali Monsanto, a profesor prawa z Uniwersytetu Kalifornijskiego powiedział, że nigdy dotąd nie słyszał, żeby swoje centrum wywiadowcze miała prywatna firma.
Podwykonawcy od brudnej roboty
To dość rzadkie, że Monsanto trzymało własny dział, bo korporacje często zlecają takie rzeczy swoim vendorom (podwykonawcom). Ale spokojnie, z zewnętrznych usług też korzystali. Tu wspomnę o współpracownikach oficjalnych, choć ciutkę podejrzanych.
Jedną z zakontraktowanych firm była Total Intelligence, należąca do kontrowersyjnej grupy Blackwater, załatwiającej między innymi najemników do Iraku. Sam przedstawiciel Monsanto przyznaje, że współpracowali przez dwa lata.
Oficjalnie ten podwykonawca miał ich informować o tym, jakie opinie krążą na ich temat w różnych lokalnych mediach, kiedy zajmowali się ekspansją.
Inną taką firmą była FTI Consulting. Prowadzili między innymi skoordynowaną akcję polegającą na zdyskredytowaniu książki wydanej przez dziennikarkę nieprzychylną Monsanto.
Tutaj pojawia się też wątek cyfrowy ze znanym wszystkim Google.
Wspomniane FTI stworzyło bowiem stronkę uderzającą w dziennikarkę. I zapłacili Google za promowanie jej w wynikach wyszukiwania. Pod słowami kluczowymi monsanto glyphosate oraz jej imieniem i nazwiskiem, żeby kierowały się tam osoby szukające książki.
Sieć powiązanych stron
Oprócz bezpośrednich współpracowników Monsanto miało też partnerów dalszego rzędu (choć ważnych). Nie przyznawali się do nich wprost. Były to m.in. strony obsługiwane w całości przez agencje PR-owe. Albo dawni pracownicy działający jako „niezależni konsultanci”.
Monsanto nie oszczędzało, jeśli chodzi o front PR-owy. W ramach akcji pod kryptonimem Let Nothing Go wydali w samym 2016 roku (po niekorzystnym werdykcie IARC) kilkanaście milionów dolarów na ostrą walkę z krytyką w różnej maści mediach społecznościowych. Z założenia miało to obejmować stawianie pozornie neutralnych stron internetowych.
To do tej kategorii należą strony tak często linkowane przez trzy konta z YouTube’a. Była to cała siatka powiązań; mały ekosystem dbający, nieraz w sposób kontrowersyjny, o reputację różnych branż.
Żeby nie przerywać wątku głównego wokół YouTube’a, wydzieliłem trochę informacji o tych portalach do osobnej podstrony. Można sobie poczytać teraz albo otworzyć w osobnej karcie i czasem tam sobie zerkać.
A teraz przejdźmy do samych komentarzy i tego, co się w nich pojawiało.
Częste motywy w komentarzach
Przyjmijmy tezę, że trójca z YouTube’a promuje określoną narrację. Zaglądając do wnętrza ich komentarzy, możemy zobaczyć, jakie schematy się powtarzają. Uprzedzam: będzie dość wulgarnie i nieprzyjemnie
„Monsanto już nie ma”
Czasami nasza trójca twierdzi, że przejęcie Monsanto przez Bayera oznacza, że tej firmy już nie ma, więc wszelkie zarzuty wobec niej są bezsensowne.
Zwrot shut down, związany praktycznie tylko z ich rzekomym zamknięciem, występuje w komentarzach 80 razy. Inny, does not exist pojawia się w nich 64 razy (bardzo komputerowa liczba!).
Oczywiście. Bayer ich sobie kupił, a potem tak po prostu machnął ręką i zniknęli. A jakimś cudem nadal mamy chociażby Monsanto Polska Sp. z o.o., numer KRS 0000027649 (można sobie wyszukać). A jedyna zmiana polega na tym, że udziałowcem został Bayer 
Źródło: wykres dla odpisu z KRS-u wykonany moim autorskim skryptem.
Wybaczcie nakładające się daty.
Zaprzeczają w żywe oczy. „Twój świat jest fałszywy”. „To się nie zdarzyło”. „Mówisz nieprawdę”. „Zwariowałeś, wszystko z tobą w porządku?”.
„Nie jesteśmy trollami”
Czy zdarzało się, że ktoś zauważył i wypunktował dość nienaturalną aktywność naszej trójcy? Jak najbardziej, są dość znani! Niektórzy ich krytycy nawet wrzucają w komentarzach inne nazwy użytkowników mogących należeć do tej grupy.
A jak reaguje wspomniana trójca na zarzuty o to, że są branżowymi szczekaczami (ang. shills)? Zaprzeczaniem i wyzwiskami. Twierdzą, że takie oskarżenia od razu oznaczają przegraną rozmowę, a żadna firma by nie miała potrzeby płacić za obronę GMO:
(mikrocenzura moja)
Zwykła agresja
Czasem trzem muszkieterom puszczają nerwy i po prostu wyzywają przeciwników. Przoduje w tym Popeye:
We will laugh over your mass grave as Darwin’s principle once again proves survival of the fittest. You abuse the most modern of science to troll the internet with technology that gives you global access, but stupidly and hypocritically reject the same level of achievement that could save your life. All readers are laughing at YOU asshole!
Jakieś statystyki, żeby nie było tak anegdotycznie?
- Ciąg znaków ignoran (jak w ignorance i pokrewnych słowach) pojawia się aż 350 razy.
- Słowo asshole w moim zbiorze pojawiło się 145 razy.
- Słowo nonsense 41 razy.
- Bullshit 43 razy.
- Słowo garbage 48 razy.
To nie koniec wyczynów Popeye’a. Innym razem szydzi z rozmówcy, pisząc że każdy rodzaj chemii może go zabić. Również monotlenek diwodoru, czyli woda. A jeszcze innym razem – obchodzi blokadę linków, podrzucając tradycyjnie Genetic Literacy Project.
Diagnozy psychiatryczne
W komentarzach pojawił się też dość aktywny użytkownik o nicku zaczynającym się od Almost. Jest trochę jak odwrotność trójcy biotechnologicznej – ma dość krzykliwy styl (nieraz stosuje kopiuj-wklej i pisze CAPS LOCKIEM), ale wkleja różnorodne informacje uderzające w produkty Monsanto.
W odpowiedzi Popeye, również poprzez kopiuj-wklej, wrzuca masowo zachętę do zgłaszania go. Czasem oprócz jego nicka dorzuca inne osoby, które mu podpadły w wątku. I wielokrotnie przypisuje im choroby psychiczne.
Statystyka? Zwrot mentally ill znajdziemy 287 razy, często w komentarzach Popeye’a typu kopiuj-wklej.
Mam wrażenie, że ci ludzie dobrze by się odnaleźli na jakimś 4Chanie albo w ciemniejszych zakamarkach Wykopu. Wiele wskazuje na to, że bardzo lubią czuć wyższość i gnoić innych
„Glifosat mniej szkodliwy niż sól kuchenna”
Tu akurat przekaz wydaje się iść z samej góry. W dokumencie (YT) telewizji ABC znajdziemy rozmowę z wiceprezesem Monsanto, w której wypowiada właśnie takie słowa na temat glifosatu: it’s less dangerous than table salt.
W komentarzach zwrot table salt pojawia się 58 razy.
Co ciekawe, przez to stwierdzenie stan Nowy Jork pozwał Monsanto za wprowadzanie konsumentów w błąd. Firma od niego odeszła w oficjalnych materiałach. Ale w nieformalnej internetowej narracji żyje i ma się dobrze.
Okazuje się, że za miarę bezpieczeństwa przyjmują tak naprawdę tylko jeden aspekt – toksyczność pojedynczej dawki. Która faktycznie jest dla substancji szczególnie korzystna.
Jak wspomniałem, nie planuję tu rozpatrywać bezpieczeństwa produktów. Nie znam się.
Ale nawet jako kompletny antyznawca mogę powiedzieć, że trzymanie się glifosatu – i to jednej jego cechy – to mocne spłycanie sprawy. Zarzuty wobec beniaminka Monsanto dotyczą całości – Roundupu, który składa się nie tylko z glifosatu, ale też z innych substancji, jak surfaktant.
Analogia: ktoś mnie pyta, czy będzie miał kaca po wódce z colą. A ja stanowczo mówię, że cola nie spowoduje kaca, są badania naukowe et cetera.
Ostatecznie jak najbardziej możliwe, że kaca nie będzie, bo ilość wódki była mała. Ale nie mówiąc o niej, tylko o jakiejś coli, zwyczajnie mydlę oczy rozmówcy.
I zrozumiałbym takie mieszanie pojęć, gdyby jakiś cywil nie wczytał się w temat. Nie każdy musi się znać, a wielu komentujących ma na myśli po prostu to, czym się pryska, obojętnie pod jaką nazwą.
Ale trudniej mi darować takie mieszanie trzem muszkieterom. Bo jak najbardziej wiedzą, że Roundup to więcej niż glifosat. Wyrażają to w swoim stylu:
Link.
Po prostu w dyskusjach nie przywołują tego faktu, nie dzielą się zbytnio posiadaną wiedzą. Trzymają się samego glifosatu.
„Nauka to my, przeciwnicy są antynaukowi”
Cała trójca, poza swoją agresją, cechuje się również tym, że spamuje słowem science. Nauka. Jest nią to, co stoi po ich stronie, natomiast osoby mające wątpliwości są antynaukowe.
Słowo anti-science pojawia się 294 razy. Słowo activist (w znaczeniu: emocjonalna ciemnota) pada aż 405 razy. Słowo ignorant – 190 razy. Słowo illiterate (niedouczony) 56 razy. Zwrot know nothing Jon Snow – 21 razy.
Tryb adwokata diabła: ale może odpowiadają tak tylko na faktyczne bzdury? Rzeczy w stylu „GMO to obce geny i zmienią też moje geny”?
Otóż nie, odpisują to wszystkim. Także krytykom mającym solidniejsze argumenty. Popeye uderza na przykład w Hawajczyków (przypomnę kontekst: chcieli, żeby firmy pryskały dalej od szkół i uprzedzały, co i kiedy zostanie użyte do oprysku).
„Krytycy to fani teorii spiskowych”
Ludzie często formują w głowie własne schematy świata. Kiedy napotkają nowe strzępki wiedzy, to zwykle próbują to wpasować w istniejące schematy.
I dlatego propaganda często łączy ze sobą niezwiązane rzeczy. Żeby wywołać w głowach skojarzenia.
Przykład? Propaganda rosyjskich trolli, kierowana do osób przeciwnych szczepieniom, sugerowała że wspieranie Ukrainy jest czymś narzucanym przez te same osoby, które były za przymusem szczepień i innymi restrykcjami.
„Zdejmij maseczkę, weź chorągiewkę” (ukraińską), mówił telewizor do obywatela w ich szyderczych memach.
Podobnie robi trójca z YouTube’a. Wiążą krytyków z innymi ruchami, powszechnie pogardzanymi w kręgach sympatyków nauki– sugerują, że przeciwnicy GMO są równie niewiarygodni co antyszczepionkowcy i osoby negujące zmiany klimatu. Stosują w tym celu dość dziwne przeskoki myślowe, byle umieścić te słowa w tym samym zdaniu.
Czasami pojawia się nawet… Wrzucanie krytyków i sceptyków do jednego wora z Rosjanami:
Zarzucanie prorosyjskości to zresztą całkiem częsty chochoł w ich wypowiedziach. Słowo russian pojawia się aż 489 razy.
I choć istotnie Monsanto pojawiło się w co najmniej jednym fake newsie dotyczącym Ukrainy, to jednak ten przeskok od krytyków do foliarzy wydaje mi się mocno naciągany.
„Cudowny indyjski bakłażan”
Znajdziemy go w komentarzach pod hasłem brinjal. Jest wykorzystywany jako przykład sukcesu i pożyteczności roślin GMO. Popeye linkuje nieraz do filmów od Cornell Alliance for Science, które przedstawiają go w superlatywach.
Źródła
Problem? Jeśli ktoś czytał jeden z poprzednich wpisów, to wie – zarzut biopiractwa dla Monsanto.
Bakłażan był efektem długich lat tradycyjnej hodowli. Zaś ich indyjska filia go sobie wzięła, zmodyfikowała i zyskała na niego patent. Nie wiem, czy na ten sam, który wprowadzono w Bangladeszu, ale sprawa jest podejrzana.
Drugi problem – bakłażan, jak wiele produktów bezpośrednio jadalnych, to taka trochę nisza wśród roślin GMO. Znaczna ich większość to produkty idące na paszę i biopaliwa. Rzeczy przeznaczone wprost dla ludzi, choć dużo rzadsze, są nieproporcjonalnie często nagłaśniane w komunikatach firmy.
Spójrzmy na podobny przykład, tyle że dotyczący branży paliwowej i firmy Exxon Mobil oraz paliwa z alg. Jak pisze organizacja weryfikująca fakty, Demagog:
(…)
ℹ️ Sprzedaż z biopaliwa stanowiłaby w najlepszym wypadku 0,3 proc. całej produkcji.
📣 Kampania reklamowa promująca paliwo z alg kosztowała koncern 69 mln USD, a na badania nad paliwem z alg od 2009 wydano 300 mln USD. To mniej niż 3 proc. budżetu firmy zaplanowanego na badania.
Źródło: post Demagoga z Facebooka, pełen artykuł tutaj. Skróty moje.
Ośmieszanie IARC
Kiedy ktoś powoła się na werdykt IARC, pisząc że uznali glifosat za prawdopodobnie rakotwórczy, to trójca chętnie uderza w całą instytucję. Czasem ją ośmieszają, twierdząc że ich klasyfikacja tak naprawdę niczego nie znaczy i są tam niegroźne rzeczy:
To akurat konsekwentnie, w formie kopiuj-wklej, wrzuca David. Żeby znaleźć przykłady, można przeszukać komentarze pod kątem słowa coffee.
Czasem dodaje coś do szablonu, jak link do Risk Mongera. Tam znajdziemy wiele tych samych przykładów, w tym liczby dotyczące dawek. Pochodzą z tabeli sporządzonej przez niejaką Cami Ryan, pracującą kiedyś jako konsultantka dla Monsanto.
Jeśli nie w klasyfikację, to uderzają prosto w IARC. Twierdząc, że organizacja jest skorumpowana.
Jest tu przy okazji pewna manipulacja i zrównanie kwestii GMO z glifosatem. IARC nie oceniało wpływu GMO, patrzyli tylko na glifosat. GMO jest raczej pewniejsze, jeśli chodzi o brak zagrożeń, ale Pop ładuje obie rzeczy do tej samej szufladki. A na dokładkę, żeby jeszcze bardziej namieszać, wrzuca IARC do jednego wora z Rosją. Bo ta źle się kojarzy.
A co do samych przykładów, mających ośmieszyć IARC. Brzmią śmiesznie? Ale niektóre wydają mi się całkiem logiczne. Jeśli klasyfikacja nie mówi, że coś szybko i nagle powoduje raka, tylko że potrafi konsekwentnie do niego prowadzić, to ma sens.
Światło słoneczne? Nadmiar może powodować raka skóry (czerniaka), to akurat żaden sekret.
Kawa? IARC mówił nie tyle o kawie, co o gorących napojach. Na logikę: coś gorącego parzy nabłonek, ten musi się zregenerować. Każda regeneracja to jakiśtam wzrost (małej) szansy, że coś nie pójdzie i powstaną komórki rakowe.
Poza tym wybieranie takich przykładów to tak zwany cherry picking. IARC ma w tej samej kategorii wiele innych substancji, brzmiących nieco groźniej.
To oznaczenie nie ma sugerować, że trzeba natychmiast od czegoś uciekać. Ma wyłącznie cel informacyjny. No ale branża nie lubi IARC, więc wolą ośmieszyć całą ich działalność.
Rolnictwo ekologiczne – whataboutism i chochoły
Bardzo często, niczym królik z kapelusza, wyciągane jest rolnictwo ekologiczne. Nawet jeśli kontrowany komentarz nic o tym nie mówił. Trójca samoistnie nawiązuje do rolnictwa organicznego (w Polsce częściej chyba nazywanego ekologicznym) na zasadzie „a bo oni…”.
Czasem ktoś skrytykuje glifosat. Wtedy ktoś z trójcy odpowiada, że rolnicy ekologiczni używają gorszych pestycydów (choć nikt o nich nie pytał).
Innym razem ktoś powie, że Monsanto wydaje mnóstwo pieniędzy na lobbing. Wtedy zaraz pojawia się argument, że rolnictwo ekologiczne to jeszcze gorsze lobby.
To o tyle śmieszne, że miewa efekt odwrotny do zamierzonego. Kiedy zacząłem tworzyć ten wpis, uważałem rolnictwo ekologiczne za coś niszowego. Byłem wobec niego (i w sumie nadal jestem) całkiem neutralny, przy swoich zakupach wciąż kieruję się raczej ceną, a nie przedrostkiem bio-.
I myślę że takich osób jest więcej. Ale przez te wszystkie komentarze można ulec wrażeniu, że to jakaś potężna, zwodnicza machina. Zastanawiam się, czy trójca z YouTube’a tak naprawdę nie robi im reklamy
Chcemy więcej przykładów? Myślę że będzie aż nadto. Wystarczy przeszukać listę komentarzy pod kątem hasła organic, a wyskoczy aż 1360 wystąpień.
„Prawnicy to szczury, ława przysięgłych się nie liczy”
Wiele faktów na temat Monsanto wyszło na jaw poczas wytoczonych im procesów. Ich pechowy nabywca, Bayer, wydał miliardy dolarów na ugody z osobami walczącymi z nimi w sądach. Były to sprawy związane nie tylko z glifosatem, ale też z ich wcześniejszymi produktami oraz skażeniem środowiska.
W każdym razie firma nie lubi prawników od pozwów zbiorowych. Nic zatem dziwnego, że w komentarzach trójcy z YouTube’a słowo lawyer (45 wystąpień) pojawia się głównie jako obelga. Uderzanie w nich to specjalność Duke’a:
„Bez GMO będzie głód”
Źródło: post sponsorowany Jigsaw Polska.
Nie będziesz przecież gryzł ręki, która cię karmi, prawda? „Czy chcesz czy nie, biotechnologia to jedyne wyjście”. „Przemyśl swój sprzeciw. Chyba nie chcesz, żeby ludzie zaczęli umierać z głodu?”.
Zacznijmy od GMO. Jak napisałem wyżej na temat bakłażana, a także w poprzednim wpisie – choć niektóre rośliny mają dobry PR, większość to masówka na biopaliwa i paszę. Żywność podstawowa, jak ryż, ziemniaki czy jadalne owoce, to znaczna mniejszość upraw.
Co ciekawe, Popeye wydaje się sam sobie zaprzeczać w tej kwestii. Raz wydaje się sugerować, że ponad połowa GMO to odporniejsze rośliny jadalne. Innym razem podaje faktyczne statystyki:
Źródła
„GMO sposobem na kryzys”
Czasem pojawia się wersja zmiękczona – „może GMO nie było niezbędne do przeżycia w spokojnych czasach, ale teraz zdecydowanie jest. Bo mamy kryzys żywnościowy wywołany wojną”.
Taka narracja to akurat nie dzieło Monsanto, tylko jego nowego nabywcy, Bayera. Propagują to chociażby w sponsorowanych artykułach z Financial Timesa.
Najpierw, w szczycie kontrowersji związanej z rosyjską inwazją, ogłosili że wycofują się z Rosji. Potem ogłosili, że jednak nie, bo zapobieganie kryzysowi jest priorytetem. A że zachowują przy tym rynek zbytu oraz zyski? Przypadek.
Raport Another Perfect Storm polemizuje z tezą, jakoby kryzys wynikał z samej wojny. Piszą, że w dużej mierze odpowiada za niego spekulacja na rynkach żywnościowych. A sposobem na jego uniknięcie byłoby właśnie uczynienie łańcucha dostaw mniej zależnym od rzeczy importowanych z zewnątrz.
Może nieco się tu odzywa moje podejście do centralizacji cyfrowej, ale te słowa brzmią dla mnie sensownie. Wkładanie wszystkich jajek do jednego koszyka może mieć niefajne konsekwencje, jeśli koszyk się rozleci.
Poza tym w chwili prawdziwego kryzysu brałoby się to, co blisko, na miejscu i wymaga mniej zasobów. Postawiłoby się na rośliny jadalne zamiast na te przeznaczone na eksport. Trudno mi zatem uwierzyć, żeby rośliny GMO – przy całym szacunku dla nich, ale mniej sprawdzone niż zwykły miejscowy ziemniak – miały stać się kartą, na którą wszyscy postawią w razie kryzysu.
Krótko o innych portalach
YouTube nie był jedynym miejscem, w którym trafiłem na dziwną aktywność. Bardzo zawzięte komentarze, linkujące do tych samych stron i napisane w podobnym tonie, znajdziemy na różnych znanych portalach. Nie analizowałem ich dokładniej (może kiedyś), ale pokażę tutaj kilka przykładów.
-
Reddit
Według niektórych relacji skrytykowanie Monsanto na Reddicie wywoływało szybką reakcję. Nawet w niszowych wpisach, mających niewiele komentarzy i niską aktywność. Ale wystarczyło powiedzieć o firmie kilka niepochlebnych słów, żeby dziwnym trafem zebrać nieproporcjonalnie wiele łap w dół.
Co więcej, na Reddicie istnieje grupa GMO Myths, której członkowie wrzucali znaleziska będące przeciwko GMO. Trochę po to, żeby się z nich wspólnie nabijać. Czasem po to, żeby koordynować komentarzowe ataki na te grupy.
Przykład osób, jakie brali na cel? Na przykład młoda skautka (skauci to takie amerykańskie harcerstwo), ktora wyszła z inicjatywą wprowadzenia harcerskich ciasteczek niepochodzących z roślin GMO. -
Twitter
Tutaj zamiast anonimów mamy często ludzi pod własnymi nazwiskami.
Aktywnie udzielają się ludzie prowadzący strony, do których linkuje trójca. Jak Risk Monger czy niejaki Kevin Folta (powiązany z Genetic Literacy Project, GMO Answers oraz kiedyś z Biofortified; zakończyli współpracę w związku z zatajonymi konfliktami interesów).Ten drugi zwykle bierze na siebie rolę „dobrego gliny”, zawsze gotowego pomóc i wyjaśnić. Ten pierwszy, jak to on, bywa obcesowy w ramach swojej „satyry”.
-
Facebook
Znajdziemy – również na polskich stronach – przykłady, kiedy jedna osoba potrafi skakać po sekcji komentarzy, zostawiając kilkanaście uwag. Ostrych, zarzucających antynaukowość, spychających dyskusję do tematu badań nad bezpieczeństwem pojedynczych składników. Skądś to chyba znamy.
Co więcej, na Facebooku jest dokładnie ten sam Duke, co na YouTubie.
W jednej wymiance, na grupie GMOLOL, rozmawia nawet z szefem Biofortified. Wspomina o poście z innej grupki, linkującym do artykułu naukowego o rzekomym przekraczaniu bariery krew-mózg przez glifosat. Zaglądając do tego posta, możemy zobaczyć opinie, że zrobiono im najazd na sekcję komentarzy.
Polski YouTube
Jedna z popularyzatorek nauki, Kasia Gandor, stworzyła serię filmów na temat pestycydów i GMO. Nie mam do nich większych zastrzeżeń, bo pokazywały różne punkty widzenia, nawet te rzadko poruszane, dotyczące monopolizacji (choć kwestie bezpieczeństwa nadal niestety dominowały).
Natomiast ciekawą sprawą jest fakt, że jeden z jej filmów skomentował Popeye:
Wszystko wskazuje na to, że nie próbował przetłumaczyć treści, a jedynie zobaczył miniaturki ze szczurami mającymi wielkie guzy. I uderzył. Niesłusznie, bo zdjęcia pochodziły z badania, z którym autorka akurat polemizowała.
W komentarzu zostawił też pięć linków – do stron Genetic Literacy Project, Alliance for Science, Bioscription, GMO Info oraz Science Based Medicine.
Innym bardzo ciekawym przykładem jest filmik „Jak (i po co) robi się GMO?” na kanale Uwaga! Naukowy Bełkot. I nie chodzi o sam filmik – jak wielu innych popularyzatorów, autor trzyma się kwestii bezpieczeństwa i nie znajduje nic niebezpiecznego. Nie mówi o aferkach. Nihil novi. Ciekawsze są dla mnie natomiast komentarze.
W jednym z nich autor filmu sam wspomina, że nie miałby nic przeciwko oznaczaniu produktów GMO. I zostaje skontrowany. Przez tajemniczą osobę o nicku zaczynającym się od Uyop:
Uyop jest znacznie bardziej kulturalny niż Popeye. Może nas jednak ciekawić, że zostawił pod tym jednym filmem 218 komentarzy. Jakich? Czasem całkiem racjonalnych, piszących o tym, co poprawiłoby konkurencyjność mniejszych firm biotechnologicznych. Oraz takich mówiących, że Monsanto ma swoje za skórą.
Ale są też takie:
Wśród tych komentarzy są też linki. Całkiem ich sporo. Jeden do GMO Answers. I aż 58 linków do 29 różnych stron gazety Polityka.
Wersja wektorowa dostępna tutaj.
Cóż… zawsze jest jakaś szansa, że to po prostu szczery fan tej strony. Może jest na emeryturze i komentuje hobbystycznie
Na przekór trollom
Poznaliśmy narrację koncernów biotechnologicznych. Zapewne pochodzącą głównie od Monsanto, acz jestem przekonany, że reszta gigantów mówi tym samym głosem.
Trwa to do dziś, nawet po przejęciu Monsanto (czy, jak sugerują trzej muszkieterowie, jej zniknięciu).
Widzimy, że jest to narracja agresywna, sztuczna, toporna, uciekająca się do manipulacji. Pryskają nią wiele zakamarków internetu, na dużą skalę. Ale mam też nadzieję, że już trochę się na nią uodporniliśmy.
Oczywiście nadal warto wyjaśniać mity i nieporozumienia – jeśli ktoś twierdzi, że obce DNA od razu zmieni jego własne, to po prostu gada bzdury.
Ale po co od razu atakować ludzi, wyzywać ich od nieuków? Takie działanie się tylko zemści, a kulturka zaprocentuje. W końcu ludzi biernie czytających komentarze jest znacznie więcej niż tych, którzy piszą w nich teorie spiskowe. Wywyższając się, tylko zniechęcimy neutralnych do swojej sprawy.
Wyobraźmy sobie, że pod jakimś postem lub filmem ktoś wyraził obawy dotyczące współczesnego korporolnictwa. Jakiekolwiek. A w odpowiedzi został zaatakowany słownie – podobnie jak kilkanaście innych osób w komentarzach – przez kogoś podrzucającego różne linki, piszącego „uwierz nauce”, lamentującego że postawa krytyków doprowadzi do głodu.
Kiedyś jeszcze byśmy mogli uwierzyć w to, że oto jakiś młody naukowiec rozpaczliwie walczy z dezinformacją i ciemnotą. Ze szczerych emocji sięgając po dość bezpośrednią retorykę.
A teraz? Choć lubimy naukę i serce boli… Niestety czasem, cytując Tuwima – „wiedz że to bujda, granda zwykła”.
Tak jak powtarzam od kilku wpisów – nie mam mocnych przekonań, jeśli chodzi o bezpośrednią szkodliwość różnych wynalazków Monsanto dla zdrowia. Możliwe, że takowej nie ma. Nie kibicuję wielu organizacjom aktywistycznym, bo czasem są zbyt emocjonalne jak na mój gust. A tym bardziej foliarzom.
Ale fakt faktem, że firma Monsanto wraz z podwykonawcami uczyniła dużo złego. Do ich przewinień można dodać teraz różnej maści internetowe lincze, wyzwiska i psucie nastrojów.
Czy mamy im to puścić płazem, byle tylko zająć przeciwny biegun niż foliarze?
Na przekór szantażom
Wśród technik stosowanych przez trolle było sporo mocno aspołecznych zachowań. Wmawianie chorób psychicznych, sugerowanie że ktoś nie wie o czym mówi, nieustanne pisanie z wyższością. Same oznaki ludzi, którzy może i są wykształceni, ale pełni kompleksów, bucowatości i zwykłej podłości.
Najgorszą z ich technik jest dla mnie jednak szantaż – „nie sprzeciwiaj się, albo ktoś zginie z głodu”. Wiemy że to bujda, że to manipulacja, ale jednak możemy czuć wątpliwości. Nie chcemy głodu.
Jak w grze Pascala – negatywny efekt działania wydaje się nam gorszy niż negatywny efekt jego braku. Więc się nie sprzeciwiamy. A może jednak warto?
Źródło tego i kolejnych przerobionych paneli:
Tatsuki Fujimoto, Chainsaw Man. Rozdział 102.
Wahając się, dajemy się wciągać w tę gierkę. Jakąś dziwną odmianę dylematu wagonika.
A to przecież nie nasza gra. Nie prosiliśmy się o to. To trolle na siłę, cynicznie, próbują stawiać nam ultimatum. Jak Putin sugerujący, że odetnie dostawy i Europa upadnie.
Jest takie ryzyko? Być może.
Ale jeśli nic nie zrobimy, to nic się nie zmieni. Nadal będziemy się kisić w tej rzeczywistości. W której jakieś śliskie korpo miesza, manipuluje, rozsmarowuje winę. Tworzy pozwy, patenty, dupochrony. A na szyi całych krajów zaciska się pętla. Mocny, marynarski węzeł.
…Właśnie, węzeł.
Pamiętamy, co zrobił Aleksander Wielki z węzłem gordyjskim?
Postawmy się. Tak po prostu.
Jak się skończy nasz opór, to dopiero zobaczymy. Ale zapewne całkiem dobrze. Bo w tym świecie już za dużo jest dezinformacji, trolli, matactw. Każde uderzenie w te rzeczy odrobinę – minimalnie – go stabilizuje.
A my możemy cieszyć się uczuciem katharsis i świadomością, że żyjemy z podniesioną głową. Nie jako marionetki korporacyjnych szantażystów.
Idziemy własną ścieżką.
Swoją serię czterech wpisów, wraz z kompletem danych, wrzucam dzisiaj – tuż przed Wigilią i radosnym obżarstwem.
Nie wiem, czy jakiś nieszczęśnik z agencji PR-trollowej będzie w tym czasie zmuszony monitorować internet pod kątem słów kluczowych. Zresztą ten blog jest raczej na tyle niszowy, że nie mignie na radarze.
Ale gdyby ktoś z PR-owych sił szybkiego reagowania jednak zobaczył wpisy, to uszanowanko 
Duke
I am a mythbuster mocking you for free.